حمید رضا علی قزوینی
یکی از مواردی که در موضوع خرید سرقفلی مطرح می گردد وضعیت سرقفلی بعد از واگذاری این حق به مالک می باشد . به این معنا که اگر مالک ملک تجاری خود را در قالب قرارداد سرقفلی به فرد یا افرادی واگذار کرده باشد و سپس این حق را از آنها بازپس بگیرد وضعیت حقوقی مالک چگونه می شود . آیا مالک هم مالک ملک خواهد بود و در همان حال مالک سرقفلی هم می باشد؟ یا اگر مالک ملک خود را در قالب سرقفلی به دو نفر اجاره بدهد و حق سرقفلی یکی از آن ها را با پرداخت مبلغی به قیمت روز بخرد مالک عین شریک مشاعی سرقفلی محسوب می گردد ؟
ماده ۶ و 7 و 8 قانون روابط موجر و مستاجر سال ۷۶، به توضیح معانی سرقفلی پرداخته که البته معنای اصلی و عرفی کنونی همان ماده 6 می باشد که مقرر داشته : «هرگاه مالک، ملک تجاری خود را به اجاره واگذار نماید، می تواند مبلغی را تحت عنوان سرقفلی از مستاجر دریافت نماید…» بنابراین، سرقفلی، طبق ماده ۶ قانون مزبور، در یک مفهوم، پولی است که در ابتدای انعقاد اجاره، مستاجر به مالک پرداخته و طرفین، عنوان آن را سرقفلی می گذارند.
حال مالک اگر بخواهد این قرارداد را به پایان برساند یا با درخواست تخلیه چنین اقدامی انجام می دهد یا با توافق با مالک سرقفلی یا همان مستاجر حق سرقفلی وی را بازپس می گیرد. اگر مالک از راه دوم یعنی توافق با مستاجر حق سرقفلی وی را خریداری نمود دیگر به عنوان مالک سرقفلی محسوب نمی گردد چرا که موضوع سرقفلی اجاره است و دارنده آن مستاجر می باشد حال به محض اینکه مالک، سرقفلی مستاجر را با پرداخت پول خریداری نماید آنچه حاصل می شود انحلال قرارداد اجاره است نه اینکه سرقفلی به مالک عین منتقل می گردد چرا که مالک عین نمی تواند در یک زمان هم مالک باشد هم مستاجر . این موضوع در دعاوی قابل طرح از سوی مالک می بایست مورد توجه قرار بگیرد . به عنوان مثال در صورتی که مالک عین بخش مشاعی از سرقفلی را خریداری نماید نمی تواند درخواست تقسیم منافع سرقفلی را مطرح نماید چرا که وی شریک در سرقفلی محسوب نمی گردد و البته می بایست به عنوان مالک درخواست تخلیه سرقفلی را به میزن سهم باقی مانده مستاجر مطرح نماید.
